શાળામાં બે વાર નાપાસ થયેલા વ્યક્તિએ દેશની સૌથી મોટી ફૂડ ડિલિવરી કંપની ઝોમેટો કેવી રીતે બનાવી?? જાણો તેની સફળતાની કહાની…

જ્યારે પણ આપણને કોઈ રેસ્ટોરન્ટમાંથી ખોરાક ખાવાનું મન થાય છે, ત્યારે આપણે મોબાઈલ લઈએ છીએ અને ઓનલાઇન ઓર્ડર કરીએ છીએ અને થોડા જ સમયમાં આપનો મનપસંદ ખોરાક આપણા ઘરે હોય. બધું જ સરળ છે, કેમ? કારણ કે ઝોમાટો છે!

મિત્રો, આજના યુગમાં ઘરે બેસીને ઓર્ડર આપવાનું ખૂબ જ સરળ થઈ ગયું છે અને આ થવા પાછળ ઝોમેટોનો મોટો હાથ છે. તેમની ઓફિસના કેફેટેરિયામાં કર્મચારીઓની સમસ્યા હલ કરવા માટેનો એક નાનો વિચાર દિપેન્દ્ર ગોયલના મગજમાં આવ્યો અને તે વિચારથી ઝોમેટો મીડિયા પ્રા.લિ. કંપનીને જન્મ આપ્યો. તેમાં ભાગીદાર રહ્યા પંકજ ચડ્ડા.

દીપેન્દ્ર ગોયલનું પ્રારંભિક જીવન અને શિક્ષણ: દિપેન્દ્ર ગોયલનો જન્મ પંજાબના મુત્ત્સર જિલ્લામાં થયો હતો. તેના માતા અને પિતા બંને શિક્ષક હતા. પરંતુ શિક્ષક પરિવાર સાથે સંબંધિત હોવા છતાં, દીપેન્દ્ર છઠ્ઠા ધોરણ સુધીના અભ્યાસ માટે ગંભીર નહોતા. છઠ્ઠા ધોરણમાં નિષ્ફળ થયા પછી તેની આંખો ખૂલી અને તેણે અભ્યાસ પ્રત્યેનો પોતાનો વલણ બદલી નાખ્યો. જોકે, રસ્તો પણ એટલો સરળ ન હતો.

આઠમા ધોરણમાં શિક્ષકના બધા જવાબો જણાવવાના કારણે તે વર્ગમાં પ્રથમ આવ્યો હતો. 9 અને 10 માં તેનું પરિણામ સારું આવ્યું, જેણે તેના આત્મવિશ્વાસને વેગ આપ્યો. પરંતુ 10 પછી તે ચંડીગઢની ડીએવી સ્કૂલમાં પ્રવેશ લીધા બાદ ફરીથી નિષ્ફળ ગયો. જલદી તેણે પોતાનો આત્મવિશ્વાસ એકત્ર કર્યો અને ખંતથી અભ્યાસ શરૂ કર્યો. પરિણામે, 12 પછી તેમણે આઈઆઈટી પ્રવેશ પરીક્ષા પાસ કરી અને આઈઆઈટી દિલ્હીમાં પ્રવેશ લીધો.

2005 માં, દીપેન્દ્રએ આઇઆઇટી દિલ્હીથી ‘મેથ્સ એન્ડ કમ્પ્યુટિંગ’ની ઇન્ટિગ્રેટેડ એમ. ટેક. ની ડિગ્રી મેળવ્યા બાદ તેને બેન એન્ડ કંપનીમાં સલાહકારની નોકરી મળી. 2007 માં, તેણે કંચન જોશી સાથે લગ્ન કર્યા, જે આઈઆઈટી દિલ્હી ખાતે તેના ક્લાસમેટ હતા.

Foodiebay.com ની શરૂઆત: સારી નોકરી પછી પણ દીપેન્દ્ર સંતુષ્ટ નહોતા. તે હંમેશાં વ્યવસાયિક વિચારો વિશે વિચારતો હતો. એક દિવસ તે તેની ઓફિસના કાફેટેરિયામાં વ્યવસાયિક વિચાર આવ્યો. બપોરના સમયે કેફેટેરિયામાં મેનૂ જોવા માટે ઓફિસનો સ્ટાફ લાંબી કતારોમાં ઉભો રહેતો. લાંબી કતારોમાં ઉભા રહેવું એ સમયનો બગાડ તેમજ કંટાળાજનક કાર્ય હતું.

ઓફિસ સ્ટાફની આ સમસ્યા હલ કરવા માટે, દિપેન્દ્રએ તકનીકીની મદદ લેવાનું મન બનાવ્યું. તેણે ઓફિસના કાફેટેરિયાના મેનૂને સ્કેન કરીને એક વેબસાઇટ બનાવીને તેમાં મૂકી. જ્યારે મેનૂ ઓનલાઇન ઉપલબ્ધ બન્યું, ત્યારે તે વેબસાઇટ પણ હિટ થવા લાગી. ત્યારે દીપેન્દ્રએ આ વિચાર પર કામ કરવાનું ગંભીરતાથી વિચાર્યું. વેબસાઇટનો તેમનો વિચાર હતો, જે ન્યુ યોર્ક સિટી માટે હોટલ અને રેસ્ટોરન્ટની માહિતીમાં ઉપલબ્ધ છે.

તેના મિત્ર પ્રસૂન જૈન સાથે મળીને તેમણે દિલ્હી એનસીઆરમાં ‘ફૂડલેટ’ નામનું સાહસ શરૂ કર્યું. પરંતુ ટૂંક સમયમાં પ્રસૂન મુંબઈ ચાલ્યો ગયો અને ‘ફૂડલેટ’એ સંઘર્ષ શરૂ કર્યો. ત્યારબાદ તેનો સાથીદાર પંકજ ચડા આવ્યો, આઈઆઈટી દિલ્હીનો 2007 પાસઆઉટ અને બૈન એન્ડ કંપનીમાં તેના સાથીદાર. જોબમાં હતા ત્યારે, બંનેએ 2008 માં ઓનલાઇન ફૂડ પોર્ટલ ફૂડબેબે ડોટ કોમની શરૂઆત કરી હતી. આ ફૂડ પોર્ટલ ગ્રાહકને સ્થાન, લોકપ્રિયતા અને દરના આધારે શ્રેષ્ઠ રેસ્ટોરન્ટ પ્રદાન કરવાની વિભાવના પર આધારિત હતું. શરૂઆતમાં દિલ્હી એનસીઆરની 1200 રેસ્ટોરન્ટ્સનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો હતો.

Foodiebay.com થી Zomato સુધીની મુસાફરી: Foodiebay.com શરૂ કરતી વખતે દિપેન્દ્ર ગોયલ અને પંકજ ચડ્ડાએ તેને મોટા પાયે લઈ જવા અને તેમાંથી નફો મેળવવાનો વિચાર કર્યો ન હતો. તેમનો ધ્યેય ગ્રાહકોની સમસ્યાનો હલ કરવાનો હતો. પરંતુ જેમ જેમ Foodiebay.com ની લોકપ્રિયતા વધવા લાગી છે અને ગ્રાહકોનો સારો પ્રતિસાદ પ્રાપ્ત થયો છે, ત્યારે તેઓએ તેમાં વધુ રેસ્ટોરન્ટ ઉમેરવાનું શરૂ કર્યું. 2008 ના અંત સુધીમાં, Foodiebay.com પર રેસ્ટોરન્ટ્સની સંખ્યા 2000 સુધી પહોંચી અને તે દિલ્હીની સૌથી મોટી રેસ્ટોરન્ટ ડિરેક્ટરી બની.

2009 સુધીમાં, દિલ્હી સિવાય, Foodiebay.com મુંબઈ અને કોલકાતા અને 2010 સુધીમાં પુણે અને બેંગ્લોર સુધી વિસ્તરિત થઈ. હવે દીપેન્દ્રએ Foodiebay.comને મોટા સ્તરે લઈ જવાનું વિચારવાનું શરૂ કર્યું. પરંતુ આ માટે વ્યવસાય બાજુ પર પૂર્ણ ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવું જરૂરી હતું. સાથોસાથ કંપનીમાં રોકાણની જરૂરિયાત પણ અનુભવાઈ. નોકરી સાથે ધંધા પર પૂર્ણ સમય અને ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવું શક્ય નહોતું. આ દરમિયાન દિપેન્દ્રની પત્નીને દિલ્હી યુનિવર્સિટીમાં પ્રોફેસરની નોકરી મળી.

પત્ની તરફથી માનસિક અને આર્થિક બંને મદદ મળ્યા બાદ દિપેન્દ્રએ તેની નોકરી છોડી દીધી અને ધંધા પર પૂરું ધ્યાન આપવાનું શરૂ કર્યું. 2010 માં Foodiebay.com નું નામ બદલીને ઝોમાટો કરવામાં આવ્યું. કંપનીનું નામ બદલવા પાછળના બે કારણો હતા. પ્રથમ, Foodiebay.com ઇબે માટે સમાન નામ ધરાવતું હતું. દીપેન્દ્ર અને પંકજ બ્રાન્ડના નામને લઈને કોઈ મૂંઝવણ ઇચ્છતા નહોતા. બીજું, દીપેન્દ્ર અને પંકજ એવું નામ ઇચ્છતા હતા જે ખાદ્ય ચીજોની સમાન હોય. આ રીતે ટામેટામાંથી ઝોમેટો નામનો જન્મ થયો.

Zomato ફન્ડિન્ગ: આ પછી રોકાણકારોની શોધ શરૂ કરવામાં આવી હતી. પ્રથમ રોકાણકારો 2010 તરીકે Naukari.com ના સંજીવ ભિખચંદની સામે આવ્યા હતા. તેણે તેની મૂળ કંપની ઇન્ફોજેજ દ્વારા ઝોમાટોમાં 1 મિલિયનનું રોકાણ કર્યું. 2010 થી 2013 સુધી ઝોમાટોને ઇન્ફોજેજથી 16.7 મિલિયનનું રોકાણ મળ્યું.

2013 માં ઝોમાટોને નવા મૂડી રોકાણકારો મળ્યાં. સેક્વોઇઆ કેપિટલએ ઇન્ફોએજ સાથે મળીને કંપનીમાં 37 મિલિયનનું રોકાણ કર્યું. નવેમ્બર, 2013 માં, એક નવા રોકાણકાર વી કેપિટલ પણ હાથ મિલાવ્યું અને 60 મિલિયનનું રોકાણ કંપનીમાં ઈન્ફોએજ અને સેક્વોઇઆ કેપિટલ સાથે કર્યું. 2015 ની શરૂઆતમાં, ઝોમાટોમાં કુલ રોકાણ 113 મિલિયન હતું. 2015 માં જ, ઇન્ફોએડજ, સેક્વોઇઆ કેપિટલ અને વી કેપિટલ સાથે નવા રોકાણકાર ટેમાસેક આગળ આવ્યા અને ઝૉમાટો પર 110 મિલિયન ડોલરનું રોકાણ કર્યું.

વર્ષ 2016 એ જોમાટો માટે રોકાણની બાબતમાં ખાસ વર્ષ નહોતું, પરંતુ 2017 માં તે ફરીથી વેગ પકડ્યું, જ્યારે વોટ્સએપના નીરજ અરોરા રોકાણકારોની સૂચિમાં જોડાયા અને 20 મિલિયનનું રોકાણ ઝોમાટોમાં કર્યું. આ રીતે , જોમાટોમાં 2010 થી 2017 સુધીનું કુલ રોકાણ 223.8 મિલિયન હતું. માર્ચ 2018 માં, અલીબાબાની એન્ટ ફાઇનાન્શિયલએ ઝોમાટોમાં 150 મિલિયનનું રોકાણ કર્યું.

દેશ અને વિદેશમાં ઝોમેટોનું વિસ્તરણ: 2010 થી મૂડી રોકાણ પ્રાપ્ત કર્યા પછી, ઝોમાટોએ આખા દેશમાં વિસ્તરણ શરૂ કર્યું. ૨૦૧૧ સુધીમાં તે દિલ્હી ઉપરાંત પુણે, બેંગ્લોર, ચેન્નાઈ, હૈદરાબાદ અને અમદાવાદમાં વિસ્તર્યું હતું. મોબાઇલ એપ્લિકેશન કોઈપણ વ્યવસાયના વિકાસમાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે. દિપેન્દ્ર અને પંકજ સમજી ગયા હતા કે મોબાઇલ એપ્લિકેશન તેમની કંપની માટે એક સીમાચિહ્નરૂપ સાબિત થશે. મોબાઈલ એપ શરૂ થયા પછી કંપનીના વિસ્તરણની ગતિ વધુ વધી ગઈ.

2012 માં, ઝોમાટો યુએઈ, શ્રીલંકા, કતાર, યુનાઇટેડ કિંગડમ, ફિલિપાઇન્સ, દક્ષિણ આફ્રિકામાં વિસ્તર્યો. 2013 માં, તુર્કી, બ્રાઝિલ, ન્યુઝીલેન્ડ પણ આ સૂચિમાં જોડાયા. જ્યાં એક તરફ કંપની આખી દુનિયામાં પૂરપાટ ઝડપે ફેલાઇ રહી હતી. તે જ સમયે, તેના વ્યવસાયમાં વધારો કરવા માટે, ઝોમાટોએ વિદેશી આધારિત કંપનીઓને પણ હસ્તગત કરવાનું શરૂ કર્યું. 2013 માં, ઝોમેટોએ પોર્ટુગીઝ કંપની “ગેસ્ટ્રોનામી” અને ઇટાલિયન કંપની લિબાંડોને હસ્તગત કરી.

સૌથી મોટી સંપાદન ત્યારે થઈ જ્યારે તેણે અમેરિકન સેવા કંપની ‘નેક્સટેબલ’ હસ્તગત કરી . આ રીતે તેઓ યુ.એસ. માર્કેટમાં સ્પર્ધામાં આવ્યા, 2015 માં, ઝોમેટોએ મેપલેઓએસ પ્રાપ્ત કર્યું અને એક નવું ગ્રાહક ડેટાબેસ બનાવ્યું. આનાથી ઝોમેટોની કાર્યક્ષમતામાં વધારો થયો. હવે ઓનલાઇન કોષ્ટકોનું અનામત કરવું અને ઝોમાટો દ્વારા ઓનલાઇન બિલ ચુકવણી કરવાનું શક્ય બન્યું છે.

ઝોમેટો રેવન્યુ મોડેલ: ઝોમાટો 3 પ્રકારના મહેસૂલ મોડેલ પર કામ કરે છે.

ઝોમેટોમાં આવ્યા ઉતારચડાવ: સફળતાનો માર્ગ ઝોમેંટો માટે સરળ નથી. તેને ઘણા ઉતાર-ચડાવનો સામનો કરવો પડ્યો. ઝોમેટો માટે પહેલો મોટો ઝટકો 2015 માં આવ્યો, જ્યારે નુકસાનને કારણે 300 કર્મચારીઓને છૂટા કરવા પડ્યા. તેમણે યુ.એસ. માં 10% છૂટા પાડવુ પડ્યું. બીજો આંચકો ત્યારે આવ્યો જ્યારે ઝોમાટોએ અર્બન ચમચી કંપની હસ્તગત કરી. અને તેને તેની પોતાની કંપની તરીકે ફરીથી બ્રાન્ડેડ કર્યું. પરંતુ આ સાહસ નિષ્ફળ ગયું.

2016 એ કંપનીનું ધીમું નાણાકીય વર્ષ હતું. પરિણામે, તેને 9 દેશોમાં યુ.એસ., યુ.કે., ચિલી, કેનેડા, બ્રાઝિલ, શ્રીલંકા, આયર્લેન્ડ, ઇટાલી, સ્લોવાકિયામાં તેની કામગીરી શરૂ કરવી પડી. કોઈક રીતે પોતાની હાજરી જાળવવા માટે તેણે દૂરસ્થ વ્યવસ્થાપન સેવા સાથે આગળ વધવું પડ્યું. મે 2017 માં ઝોમાટોમાં સૌથી મોટો સાયબર હુમલો થયો. હેકરે 17 મિલિયન યુઝર્સનો રેકોર્ડ હેક કર્યો હતો. ચિંતાનો વિષય એ હતો કે વધુ ચૂકવણી કાર્ડની વિગતો પણ સક્સેસ કરવામાં આવી હતી.

પરંતુ કંપનીએ કહ્યું કે નામ, ઇ-મેઇલ, યુઝર_આઈડી, યુઝર નામ, પાસવર્ડ હેશ હેક થઈ ગયા છે. હેકર સાથે વાત કરીને આ સમસ્યા હલ થઈ ગઈ હતી. હેકર ફક્ત ઝોમાટોની સુરક્ષા છીંડા કહેવા માંગતો હતો. કંપનીના પીઆર બિલ્ડઅપને આંચકો લાગ્યો જ્યારે કંપની અબજોના મૂલ્યાંકન પર પહોંચવાની હતી અને એચએસબીસી કેપિટલએ આ ઝોમેટો વેલ્યુએશનમાં 50% ઘટાડો કર્યો . જેના કારણે ઝોમેટોનું નુકસાન વધ્યું હતું.

ઝોમેટોથી જોડાયેલા વિવાદ: ઝોમાટોએ તેની શરૂઆતથી તેની પારદર્શક છબી રાખી હતી. તેથી વિવાદની જગ્યા ઓછી હતી. કંપનીના આંતરિક વિવાદ અંગે અફવાઓ ઉડવાનું શરૂ થયું જ્યારે એક પછી એક કંપનીના મેનેજમેન્ટ બોસ કંપની છોડવા લાગ્યા. 2018 માં, સહ-સ્થાપક પંકજ ચડાએ વ્યક્તિગત કારણો ટાંકીને કંપની છોડી દીધી. બે મહિના બાદ સીઇઓ મુકુંદ કુલશેકરાને પણ કોઈ ઔપચારિક જાહેરાત કર્યા વિના કંપની છોડી દીધી. 8 મહિના પછી, સમીર કુક્રેજા પણ કંપની છોડી ગયા. આ બધા બહાર નીકળ્યા ત્યારે જ્યારે ઝોમાટો તેની હરીફ સ્વિગીની સખત સ્પર્ધાનો સામનો કરી રહ્યો હતો.

ઝોમેટોનો વિકાસ અને સફળતા: ઝોમેટોએ ઘણા ઉતાર- ચડાવ જોયા છે. પરંતુ 2017 પછીથી વસ્તુઓ વધુ સારી થવાની શરૂઆત થઈ. સફળ વ્યવસાય જોડાણ અને ઝોમેટો ગોલ્ડ સબ્સ્ક્રિપ્શન સેવાને કારણે તેમનો ગ્રાહક આધાર વધ્યો. આજે 40% આવક આવે માંથી ઓનલાઇન ખોરાક oding અને 12% ઝોમેટો ગોલ્ડથી આવે છે.

2017 માં, કંપનીએ દાવો કર્યો હતો કે ઝોમેટો ઝીરો કમિશન મોડેલ રજૂ કર્યા પછી 24 દેશોમાં નફામાં છે. આ મોડેલ નાના ઉદ્યોગો અને રેસ્ટોરન્ટ્સને પ્રોત્સાહિત કરવા રજૂ કરવામાં આવ્યું હતું. આ પછી કંપનીની આવક તેના નુકસાનને ઢાકીને ઉચી સપાટી પર આવી ગઈ છે. તેમના મતે 2017 માં આવક વૃદ્ધિ 81% હતી. 2017 માં જ, ઝોમેંટોએ પણ એક મહિનામાં 3 મિલિયન ઓર્ડરનો સીમાચિહ્ન પાર કર્યો.

2018 તેમના માટે એક વધુ સારું વર્ષ હતું. આ વર્ષે ઝોમેટોએ પણ તેના 10 વર્ષ પૂર્ણ કર્યા. આ વર્ષે,એન્ટિ ફાઇનાન્સિયલ સર્વિસ પાસેથી રોકાણ પ્રાપ્ત કર્યા પછી, ઝોમેટો વેલ્યુએશન $ 1.1 અબજ પર પહોંચી ગયું છે. આને કારણે ઝોમેટો મીડિયા પ્રાઇવેટ લિ. કંપની નવી ભારતીય યુનિકોર્ન કંપની બની. આ વર્ષે ઝોમેંટોની આવક 68 મિલિયન હતી.

2019 માં ઝોમેટોની આવક $ 206 મિલિયનને પહોંચી ગઈ છે, જે 2018 ની તુલનામાં 3 ગણી વધારે છે. આજે ઝોમેટો યુસરબેઝ 62.5 મિલિયન સુધી પહોંચી ગઈ છે. તે ભારતના 200 શહેરો અને વિશ્વના 24 દેશોમાં સફળતાપૂર્વક તેનું કાર્ય ચલાવી રહ્યું છે.

તમારી ઓફિસના કર્મચારીઓ નાના આઇડિયાના મુદ્દાને હલ કરે છે કંપનીની પોતાની સાથે જ ગયા આજના ગ્રાહકો માત્ર સફળતાના ધ્વજ દફનાવી રહ્યા છે, તે પણ પોતાને માટે, ખાદ્યના મુદ્દાને સંબોધિત કરી રહ્યા છે. તો કહો કે થોડી આઈડિયામાં જીવન પરિવર્તનશીલ શક્તિ છે. તમારે ફક્ત તેના પર વિશ્વાસ કરવો અને સખત મહેનત કરવાની જરૂર છે.