ઉત્તરાયણ: ભારતમાં પતંગ ઉત્સવ દરમિયાન પક્ષીઓના મૃત્યુ અંગે ચિંતા
મકરસંક્રાંતિ અથવા ઉત્તરાયણના તહેવાર માટે બુધવારે ભારતના ઘણા ભાગોમાં પતંગો આકાશમાં ભરાઈ જશે વસંતઋતુની શરૂઆતની ઉજવણી કરશે, પરંતુ સંરક્ષણવાદીઓ એવિયન જાનહાનિના વધુ એક વર્ષ માટે સંડોવતા હોવાથી સૌથી વધુ ખરાબ થવાનો ભય રહેશે જીવદયા ચેરિટેબલ ટ્રસ્ટ એક પ્રાણી કલ્યાણ એનજીઓ, ગત વર્ષે આ સમયની આસપાસ ભારતના ગુજરાત રાજ્યમાં પતંગ ઉડાવવાના ઉત્સવના કેન્દ્ર સ્થાને અમદાવાદમાં 2,394 ઘાયલ પક્ષીઓ માટે હાજરી આપી હતી જેમાંથી 490ના મોત થયા છે.
જેસીટીના સ્વયંસેવક શેરવિન એવરેટે જણાવ્યું હતું કે નવેમ્બરથી પતંગ ઉડાવવાની મોસમમાં જાનહાનિ થવા લાગી હતી. થોડા દિવસો પહેલા જ એનજીઓએ એક બાર હેડેડ હંસને બચાવ્યો હતો અને તેની પાંખો પર કાપ અને ફ્રેક્ચર થયેલા પગ હતા સ્થળાંતર કરનાર પક્ષી વિશ્વના સૌથી વધુ ઉડતા પક્ષીઓમાંનું એક છે અને ભારતમાં શિયાળો ગાળવા હિમાલય પાર કરે છે ઇજાઓ પતંગ ઉડાવવા માટે વપરાતી દોરી ‘માંજા’ દ્વારા થાય છે. ગુંદરવાળા અને પાવડર કાચથી કોટેડ, પતંગની લડાઈ દરમિયાન વિરોધીના પતંગના દોરાને મધ્ય-હવામાં કાપવા માટે તાર ખતરનાક રીતે તીક્ષ્ણ બનાવવામાં આવે છે.
પક્ષીઓ આ તારમાં ઉડે છે અથવા તેમાં ફસાઈ જાય છે, જેના કારણે તેમની પાંખોમાં ઊંડો કાપ આવે છે, ચેતામાં ઇજાઓ થાય છે, અસ્થિભંગ થાય છે, અવ્યવસ્થા થાય છે અને ઘણા કિસ્સાઓમાં મૃત્યુ થાય છે ઇજાગ્રસ્ત કોઠાર ઘુવડ ઘાયલ કોઠારનું ઘુવડ. ફોટોગ્રાફ શેરવિન એવરેટ આટલું ગંભીર કટોકટી છે કે વાઇલ્ડલાઇફ ટ્રસ્ટ ઑફ ઇન્ડિયાઝ ઇમરજન્સી રેસ્ક્યુ નેટવર્ક, જે ચક્રવાત અને પૂર જેવી કુદરતી આફતોનો જવાબ આપે છે, તે પતંગ ઉત્સવને માનવસર્જિત આપત્તિ તરીકે જુએ છે ERN ના વડા રાધિકા ભગતે જણાવ્યું હતું કે, સંક્રાંતિ દરમિયાન પક્ષીઓને બચાવવા માટે ઘણા સ્વયંસેવકો અને પશુચિકિત્સકો ચોવીસ કલાક કામ કરે છે, પરંતુ કટોકટીના સ્કેલને કારણે હંમેશા વધુ મદદની જરૂર હોય છે.
અમને ખાસ કરીને વધુ વેટરનરી સર્જનની જરૂર છે, તેણીએ કહ્યું જ્યારે તહેવાર દરમિયાન સમગ્ર ભારતમાં અસરગ્રસ્ત પક્ષીઓની સંખ્યાનું કોઈ વ્યાપક સંકલન નથી, ભગતે જણાવ્યું હતું કે સંખ્યા ચોક્કસપણે હજારોમાં હતી. શહેરી પક્ષીઓ જેમ કે પારિયા પતંગો, રોઝ-રિંગ્ડ પેરાકીટ્સ, કબૂતર અને કોઠાર ઘુવડ ભારતના શહેરોમાં સામાન્ય રીતે ઘાયલ થાય છે. પશ્ચિમ ભારતમાં આ તહેવાર મોટી સંખ્યામાં સ્થળાંતર કરનારા પક્ષીઓની શિયાળાની મુલાકાત સાથે પણ એકરુપ છે, જેનાથી ટોલ વધે છે ઇજાગ્રસ્ત ડેમોઇસેલ ક્રે ઇજાગ્રસ્ત ડેમોઇસેલ ક્રેન.
તાજેતરના વર્ષોમાં જેસીટી દ્વારા બચાવવામાં આવેલી પ્રજાતિઓમાં સારસ ક્રેન્સ, મોર, શિકારી પક્ષીઓ જેમ કે પેરેગ્રીન ફાલ્કન્સ, સ્ટેપસ ઇગલ્સ ભારતીય સ્પોટેડ ઇગલ્સ, સ્થળાંતર કરનારા પક્ષીઓ જેમ કે અને હંસ અને બતકની ઘણી પ્રજાતિઓ અન્ય લોકોમાં વિશ્વભરમાં પહેલેથી જ જોખમમાં મૂકાયેલા ગીધ પર તહેવારની અસર ખાસ ચિંતાનો વિષય છે. શાસ્ત્રીએ જણાવ્યું હતું કે ઘાયલ ઇજિપ્તીયન ગીધ અને યુરેશિયન ગ્રિફોન્સના રેકોર્ડ્સ છે, જ્યારે ગંભીર રીતે જોખમમાં મૂકાયેલા સફેદ રમ્પ્ડ ગીધ દર વર્ષે શિકાર બને છે.
ડિક્લોફેનાકને કારણે સમગ્ર વિશ્વમાં ગીધ ઘટી રહ્યા છે, અહીં તેઓને વધારાના જોખમનો સામનો કરવો પડે છે, તેમણે કહ્યું સફેદ રમ્પ્ડ ગીધના ઈંડાં જાન્યુઆરીમાં બહાર આવે છે અને પક્ષીઓ દિવસમાં ઓછામાં ઓછા ત્રણ વખત નવજાત માટે ખોરાક શોધે છે. ઇજાગ્રસ્ત પક્ષીઓ નવજાતને ભૂખે મરતા છોડી દે છે અને તેમની સંખ્યાને વધુ અસર કરે છે પતંગબાજીને પ્રોત્સાહન આપતી વાઇબ્રન્ટ કાઇટ ક્લબના સ્થાપક મેહુલ પાઠકે જણાવ્યું હતું કે તહેવારના માનવ અને પક્ષીઓના ભોગ બનેલા લોકોની વધતી સંખ્યા ચિંતાજનક હતી પરંતુ લોકો હજુ પણ તેના માટે પાગલ છે.
ભારતના વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ ગયા વર્ષે ગુજરાતના મુખ્ય પ્રધાન તરીકે તહેવાર વિશે ટ્વિટ કર્યું હતું ગુજરાતમાં, ઉત્સવ સ્થાનિક સંસ્કૃતિમાં મજબૂત રીતે જોડાયેલો છે અને ભારતના સૌથી વધુ ધ્રુવીકરણ રાજ્યોમાંના એકમાં ધાર્મિક તફાવતોને દૂર કરે છે. પરિવારો સામાન્ય રીતે તેમનો આખો દિવસ ટેરેસ અને છત પર વિતાવે છે. પતંગ ઉડનારાઓ ઉત્તરાયણ વિશે ઉત્સાહથી અનુભવે છે અને 14 જાન્યુઆરીની આતુરતાપૂર્વક રાહ જુએ છે. દિવસે, ઘણા લોકો તેમના સ્કોરની ગણતરી રાખવા માટે લીડર બોર્ડ રાખે છે
લાખો લોકો તહેવારની ઉજવણી કરે છે અને તેના વિશે ખૂબ જ તીવ્ર લાગણી અનુભવે છે, લોકો ઘણીવાર પક્ષી સુરક્ષા સંદેશાઓ પ્રત્યે ઉદાસીન હોય છે જો કે, કેટલીક સાવચેતી પતંગ ઉડાવવાને વધુ સુરક્ષિત બનાવી શકે છે, પાઠક કહે છે. ખુલ્લા મેદાનમાં પતંગ ઉડાવો, તમારા પડોશના વૃક્ષોમાં ફસાઈ ગયેલી દોરીઓનો કાળજીપૂર્વક નિકાલ કરો અને કોટન વગરના સુતરાઉ દોરોનો ઉપયોગ કરો અમદાવાદ, ગુજરાત, ભારતમાં પતંગ ઉત્સવ અથવા ઉત્તરાયણ અમદાવાદ, ગુજરાત, ભારતમાં પતંગ ઉત્સવ અથવા ઉત્તરાયણ, 14 જાન્યુઆરીએ ઉજવવામાં આવે છે.
