આ હતા કચ્છ ના મહારાજાધિરાજ મિર્ઝા મહારાવ શ્રી પ્રાગમૂલજી ત્રીજા સવાઈ બહાદુર…

કચ્છના મહારાવ પ્રાગમુલજી ત્રીજા (3 મે 1936 – 28 મે 2021) જાડેજા વંશના કચ્છના શાસક હતા. તેમણે તેમનું પ્રાથમિક શિક્ષણ મેયો કોલેજ, અજમેર અને દૂન સ્કૂલ, દેહરાદૂનમાંથી કર્યું અને બાદમાં દિલ્હી યુનિવર્સિટીની ધ હિન્દુ કોલેજમાંથી સ્નાતક થયા.

તેઓ તેમના પિતા અને કચ્છના પૂર્વ શાસક મહારાવ શ્રી મદનસિંહજી અને મહારાણી બાઈ શ્રી રાજેન્દ્ર કુંવરબા સાહેબના સૌથી મોટા પુત્ર હતા અને તેમના પિતા, 26 ફેબ્રુઆરી 1948 ના ઉત્તરાધિકાર પર યુવરાજ સાહેબના શીર્ષક સાથે સ્પષ્ટપણે વારસદાર બન્યા હતા.

17 ઓક્ટોબર 1991ના રોજ તેમના પિતા મહારાવ શ્રી મદનસિંહજીના અવસાન બાદ પ્રાગ મહેલ પેલેસ, ભુજ ખાતે ટીલા-મેડીમાં તેમનું સ્થાપન એચ.એચ.ના નામ અને શૈલી હેઠળ કરવામાં આવ્યું હતું. મહારાજાધિરાજ મિર્ઝા મહારાવ શ્રી પ્રાગમૂલજી ત્રીજા સવાઈ બહાદુર, કચ્છના મહારાવ.

રણજીત વિલાસ પેલેસ, પ્રાગ મહેલ અને વિજય વિલાસ પેલેસ એ કેટલાક રાજવી મહેલો છે, જે કચ્છના પૂર્વ શાસકોના હતા અને તેમની કેટલીક ખાનગી મિલકતો છે. રાજવંશના અન્ય ખાનગી મહેલોમાં માલિકીના અધિકાર માટે કોર્ટ માં છે.

1991માં મૃત્યુ પામનાર મહારાજા મદનસિંહજીના વિવિધ પુત્રો વચ્ચે વિવાદ ચાલી રહ્યો હતો. જો કે, કોર્ટે મદનસિંહજીની વસિયતને માન્ય ગણાવી હતી અને પ્રાગમુલજી ત્રીજાને આ મિલકતોના કાયદેસર માલિક જાહેર કરવામાં આવ્યા હતા, જેમાંથી કેટલીકનું તેમના દ્વારા વૈભવી હોટેલોમાં રૂપાંતર કરવામાં આવ્યું હતું.

પ્રાગમુલજી III મુંબઈમાં રહેતા હતા અને લંડનમાં તેમનું ઘર પણ હતું પરંતુ તેમના વારસાની દેખરેખ માટે અવારનવાર ભુજ, કચ્છ આવતા હતા અને 2001 ગુજરાતમાં ભૂકંપ માં ખરાબ રીતે ક્ષતિગ્રસ્ત થયેલા પ્રાગ મહેલ અને આયના મહેલના સમારકામ અને પુનઃસ્થાપનમાં સમય અને નાણાં ખર્ચ્યા હતા.

તેમના પરદાદા, જેમણે 1930-31 માં કંડલા બંદર શહેરની સ્થાપના કરી હતી, ન્યુ કંડલાની ઓફિસમાં ખેંગારજી III ની પ્રતિમા મુકવામાં પણ તેમની ભૂમિકા હતી. 28 મે 2021ના રોજ ભુજમાં કોવિડ-19ને કારણે તેમનું અવસાન થયું હતું.