ઉજ્જૈન મંદિરમાં મહાકાલની પેહેલી આરતી મૃત વ્યક્તિની રાખમાંથી કરવામાં આવે છે, કેમ કરવામાં આવે છે ભસ્મ આરતી જાણીને તમે પણ આશ્ચર્ય ચકિત થઈ જશો…

ઉજ્જૈનના મહાકાલ બાબાના મંદિરમાં દરરોજ વહેલી સવારે ભસ્મ આરતી કરવામાં આવે છે. ભસ્મ શિવનું વસ્ત્ર માનવામાં આવે છે. કોઈપણ પદાર્થનું અંતિમ સ્વરૂપ વપરાય છે. તમે જે પણ સળગાવશો, તે રાખના રૂપમાં સમાન હશે. જો તમે જમીનને બાળી નાખો તો પણ તે રાખના રૂપમાં હશે. બધાનું અંતિમ સ્વરૂપ ભસ્મ છે. રાખ એ પણ નિશાની છે કે બ્રહ્માંડ નશ્વર છે. ભસ્મ ધારણ કરીને શિવ બધાને કહેવા માંગે છે કે આ શરીરનું અંતિમ સત્ય છે.

ભસ્મ આરતીના રહસ્યો:
મહાકાલની 6 આરતીઓ છે, જેમાં ભસ્મ આરતીને સૌથી વિશેષ માનવામાં આવે છે. સૌ પ્રથમ ભસ્મ આરતી, પછી બીજી આરતીમાં ભગવાન શિવને ઘાટા ટોપ સ્વરૂપ આપવામાં આવે છે. ત્રીજી આરતીમાં શિવલિંગને હનુમાનજીનું સ્વરૂપ આપવામાં આવે છે. ચોથી આરતીમાં ભગવાન શિવનો શેષનાગ અવતાર જોવા મળે છે. પાંચમાં ભગવાન શિવને વરરાજાનું રૂપ આપવામાં આવે છે અને છઠ્ઠી આરતી શયન આરતી છે. આમાં શિવ પોતાના સ્વરૂપે છે.

અહીં સવારે 4 વાગ્યે ભસ્મ આરતી થાય છે. આ આરતીની વિશેષતા એ છે કે ભગવાન મહાકાલને તાજા મૃતદેહોની રાખથી શણગારવામાં આવે છે. આ આરતીમાં હાજરી આપવા માટે અગાઉથી બુકિંગ કરવામાં આવે છે. આ આરતીમાં મહિલાઓએ સાડી પહેરવી જરૂરી છે. શિવલિંગ પર ભસ્મ ચઢાવવામાં આવે ત્યારે મહિલાઓને બુરખો પહેરવાનું કહેવામાં આવે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે તે સમયે ભગવાન શિવ નિરાકાર સ્વરૂપમાં છે અને સ્ત્રીઓ આ સ્વરૂપને જોઈ શકતી નથી.

પુરુષોએ પણ આ આરતી જોવા માટે માત્ર ધોતી પહેરવી પડે છે. તે સ્વચ્છ અને સુતરાઉ પણ હોવું જોઈએ. માત્ર પુરુષો જ આ આરતી જોઈ શકે છે અને માત્ર અહીંના પુજારીઓને જ તેને કરવાનો અધિકાર છે. પ્રાચીન માન્યતાઓ અનુસાર, દુશન નામના રાક્ષસના કારણે અવંતિકામાં આતંક હતો. નગરવાસીઓની વિનંતી પર, ભગવાન શિવે તેને રાખમાં બાળી નાખ્યો અને પોતાની રાખથી પોતાને શણગાર્યો. તે પછી, ગ્રામજનોની વિનંતી પર, શિવ મહાકાલના રૂપમાં ત્યાં સ્થાયી થયા. આ કારણોસર, આ મંદિરનું નામ મહાકાલેશ્વર રાખવામાં આવ્યું હતું અને શિવલિંગની ભસ્મથી આરતી શરૂ કરવામાં આવી હતી.

એવું પણ કહેવામાં આવે છે કે ભગવાન શિવ સ્મશાનગૃહમાં સવારના પ્રથમ ચિત્તથી શણગારેલા છે, પરંતુ અમે આની પુષ્ટિ કરી શકતા નથી. એવું પણ કહેવાય છે કે આ ભસ્મ માટે લોકો મંદિરમાં અગાઉથી નોંધણી કરે છે અને મૃત્યુ પછી ભગવાન શિવને તેમની ભસ્મથી શણગારવામાં આવે છે.

જો કે એવું પણ કહેવામાં આવે છે કે શ્રમ, સ્મર્તા અને લૌકિક નામના ત્રણ પ્રકારના ભસ્મ છે. શ્રુતિની પદ્ધતિથી કરવામાં આવતી ભસ્મ શ્રુત છે, જો સ્મૃતિની પદ્ધતિ દ્વારા બલિદાન કરવામાં આવે તો તે સ્માર્ટ ભસ્મ છે અને જો કાંડને બાળીને ભસ્મ તૈયાર કરવામાં આવે તો તેને દુન્યવી ભસ્મ કહેવામાં આવે છે. વિરજા હવનની ભસ્મ શ્રેષ્ઠ માનવામાં આવે છે.

હવન કુંડમાં પીપલ, પાખર, રસાલા, બેલપત્ર, કેળા અને ગાયનું છાણ બાળવામાં આવે છે. આ ભસ્મીભૂત સામગ્રીની રાખ કાપડ દ્વારા ફિલ્ટર કરીને કાચા દૂધમાં લાડુ બનાવવામાં આવે છે. તે સાત વખત આગમાં ગરમ ​​થાય છે અને પછી કાચા દૂધથી ઓલવાય છે. આ રીતે તૈયાર કરેલી ભસ્મી સમયાંતરે લાગુ પડે છે. આ ભસ્મી નાગા સાધુઓના વસ્ત્રો છે. આરતી પણ એ જ રાખથી કરવામાં આવે છે.