ઘરમાં ચાંદીની માછલી રાખવાથી મોટામાં-મોટું સંકટ દૂર થઇ જાય છે, હમીરપુર જિલ્લાની ચાંદીની માછલી વધારે પ્રખ્યાત છે.
ચાંદીની માછલી : રજતને સૌથી શુભ અને નરમ ધાતુ માનવામાં આવે છે. તેવી જ રીતે મોર ઉપરાંત ગાય, હાથી, સિંહ, માછલી પણ શુભ પ્રતીકોમાં સમાવવામાં આવેલ છે. ચાલો આપણે ચાંદીની માછલીનું મહત્વ જાણીએ અને ચાલો તે સ્થળે જઈએ જ્યાં દેશ-વિદેશમાં ચાંદીની માછલી પ્રખ્યાત છે.
જાણકાર લોકો ચાંદીની માછલીને પૂજા સ્થળે રાખે છે. તેને દિવાળીની પૂજામાં રાખે છે. અને ઘણા રાજ્યોમાં પુત્રવધૂ અને જમાઈને લગ્નમાં આપવાનો રિવાજ છે. સિલ્વર માછલી 5 ગ્રામથી 5 કિલો વજન સુધી બજારમાં ઉપલબ્ધ છે. હમીરપુર જિલ્લાના મૌડાહ શહેરમાં એક કુટુંબ પછી ચાંદીની માછલી પેદા કરે છે. જ્યારે ભારત પર બ્રિટિશ શાસન હતું, ત્યારે આ પરિવારના વડીલોએ વિક્ટોરિયા રાજકુમારીને ચાંદીની માછલી અર્પણ કરી હતી. તો બદલામાં માછલીની સુંદરતા જોઇને રાજકુમારીએ તેને મેડલ આપીને રજૂઆત કરી. આ કળાને કારણે આ કુટુંબનું નામ આઈને-અકબરી પુસ્તકમાં પણ નોંધાયેલું છે.
આ ખૂબ જ સુંદર દેખાતી માછલી સંપૂર્ણ રૂપેરીથી બનેલી છે. તેની યોગ્યતાઓને કારણે તેને ‘સુપર ફિશ’ નામ આપવામાં આવ્યું છે. આ ‘સુપર માછલી’ વિશે એક માન્યતા છે કે તેની પૂજા કરવાથી ભાગ્ય આવે છે.
માછલી બનાવવાની શરૂઆત 150 વર્ષ પહેલાં થઈ હતી : ઓમપ્રકાશ સોનીના દાદા જાગેશ્વર પ્રસાદ સોનીએ લગભગ 150 વર્ષ પહેલાં ચાંદીની માછલી બનાવવાની શરૂઆત કરી હતી. તે ત્રીજી પેઢીના સભ્ય છે જે આ કામ કરી રહ્યા છે. જાગેશ્વર પ્રસાદના પૌત્ર અને પૌત્ર રાજેન્દ્ર સોની, ઓમપ્રકાશ સોની અને રામપ્રકાશ સોની માછલી બનાવે છે.
યુપી અને નજીકના અન્ય કોઈ રાજ્યમાં ચાંદીની માછલી બનાવવાની કોઈની કળા નથી. ફક્ત આ પરિવારના હાથમાં છે. ભારતીય પરંપરામાં વિશ્વાસ અને વિશ્વાસના આધારે ચાંદીની માછલીઓને વિશેષ તહેવારો પર રાખવી શુભ માનવામાં આવે છે. પ્રાચીન સમયમાં વેપારીઓને પણ વહેલી સવારે ચાંદીની માછલી જોવી ગમતી.
ઉદ્યોગપતિ ઓમપ્રકાશ કહે છે, “તે ચાંદીની માછલી બનાવવા સિવાય બીજું કશું કરતું નથી. આ માછલીઓ આખું વર્ષ વેચાય છે, પરંતુ દિવાળી અને લગ્ન પ્રસંગે માંગ વધે છે. બુંદેલખંડમાં આ માછલીઓની એટલી માંગ છે કે તેના અન્ય ઉદ્યોગપતિઓ ખરીદે છે. અને વ્યવસાય કરવા દૂર લઈ જાઓ.
પાણીમાં લાલ ચાંદીવાળી ચાંદીની માછલી : જેમ માછલીઓ પાણીની બહાર શરીરને સ્થિતિસ્થાપકતા આપે છે, તે જ રીતે આ માછલીમાં પણ સ્થિતિસ્થાપકતા જોઇ શકાય છે. જ્યારે પાણીમાં નાખ્યું ત્યારે એવું લાગે છે કે જાણે ચાંદીની માછલીની જેમ તરવું હોય. સુવર્ણકારો કહે છે કે પહેલા માછલીની પૂંછડી બનાવવામાં આવે છે. પછી પાંદડાને વીંછળેલા ટુકડાઓમાં કાપવામાં આવે છે. જીરું કટ પાંદડા રિંગ્સ માં છીણવામાં આવે છે. આ પછી માથા, મોં, પાંખો અને અંતે લાલ પથ્થર તેમાં નાખવામાં આવે છે. ચાંદીની માછલી બનાવવામાં ઘણા કલાકો લાગે છે, પરંતુ સરકાર તરફથી કોઈ મદદ ન મળતાં હવે આ કળા મરી રહી છે.
સિલ્વરફિશના શું ફાયદા છે : તે વિપુલ સંપત્તિના આગમનનું પ્રતીક છે. તેને ઘરમાં રાખવાથી ચારે દિશાઓથી શુભ માહિતી મળે છે. જો સવારે ચાંદીની માછલી જોવામાં આવે તો તે દિવસ શુભ, અનુકૂળ રહે છે અને આનંદથી વિતાવે છે. વ્યવસાયમાં ઇચ્છિત પ્રગતિ માટે પણ, દુકાન ખોલતાંની સાથે જ તેનું દર્શન શુભ માનવામાં આવે છે.
કારકીર્દિમાં આગળ વધવા માટે સિલ્વર ફીશ પણ શણગારવામાં આવે છે. ક્યાંક લગ્નમાં છોકરીના પિતા વરરાજાને ચાંદીની માછલી આપે છે જેથી તેમના જીવનમાં મીઠાશ રહે. માછલી વિશે એવું કહેવામાં આવે છે કે જે ઘરની તે ઉછરે છે તેની દુર્ઘટના પોતે જ લે છે.પણ કોઈ પણ ધર્મ તેની આફત કોઈ પણ શાંત પ્રાણી ઉપર નાખવા માંગતો નથી, કદાચ તેથી જ ચાંદીની માછલીએ પ્રતીકાત્મક રૂપ ચાલુ રાખ્યું જોઈએ. રજત માછલી પણ આરોગ્યનું વરદાન લાવે છે. પર્સમાં ચાંદીની નાની માછલી રાખવાથી પૈસા પણ આવતા રહે છે.
