તમને શું લાગે છે બાટા કંપની ક્યાંની છે ભારતની કે વિદેશી? જોવો અને વાંચો બાટા કંપનીની રસપ્રદ વાત..

ઈન્ડિયામાં બાટા ફૂટવેર ખૂબ જ લોકપ્રિય છે. તેના ઉત્પાદનો સસ્તા અને મજબૂત છે. આ જ કારણ છે કે મધ્યમ વર્ગના પરિવારોમાં તે સૌથી વધુ પ્રચલિત છે. તો આજે અમે તમને બાટા વિશેની કેટલીક રસપ્રદ તથ્યો વિશે જણાવીશું, જેના વિશે તમે ભાગ્યે જ જાણતા હશો.

બાટા ભારતીય કંપની નથી
ઘણા લોકોને લાગે છે કે બાટા એક ભારતીય કંપની છે. પરંતુ,જો તમને એમ લાગે છે તો તમે ખોટા છો. બાટા એ ચેકોસ્લોવિયાની કંપની છે અને તેની શરૂઆત વર્ષ 1894 માં થઈ હતી. જો કે નાના શહેરમાં રહેતો બાટા પરિવાર ઘણી પેઢીઓથી જૂતા બનાવીને જીવન નિર્વાહ કરી રહ્યો હતો. આર્થિક સંકડામણને કારણે તેનું જીવન ઘણી મુશ્કેલીઓમાંથી પસાર થઈ રહ્યું હતું. આ પારિવારિક મુશ્કેલીઓ દૂર કરવા માટે યુવાન થોમસએ ચામડાની જગ્યાએ કેનવાસથી જૂતા સીવવાનું શરૂ કર્યું. આ કામ તેણે તેની બહેન અન્ના અને ભાઈ એન્ટોનિન સાથે મળીને શરૂ કર્યું હતું.

તેમના જૂતા આરામદાયક, આર્થિક અને મજબૂત હતા, જેના કારણે સ્થાનિક લોકોમાં તેમનો વ્યવસાય ઝડપથી વધવા લાગ્યો હતો. વર્ષ 1912 સુધીમાં બાટાએ પગરખાં બનાવવા માટે મશીનોનો ઉપયોગ શરૂ કર્યો અને આ કામ માટે 600 થી વધુ લોકોને રોજગારી આપી હતી. પરંતુ પ્રથમ વિશ્વ યુદ્ધ પછી અર્થવ્યવસ્થા મંદીમાં આવી ગઈ. આને કારણે તેમના ઉત્પાદનોની માંગમાં ભારે ઘટાડો થયો અને તેમને ઉત્પાદન ઘટાડવું પડ્યું. આ કટોકટીને પહોંચી વળવા માટે થોમસ જૂતાના ભાવમાં અડધા ઘટાડો કર્યો. આનાથી તેમની માંગમાં ઝડપથી વધારો થયો અને તેમને અન્ય દેશોમાં પણ તેમના વ્યવસાયને વિસ્તૃત કરવાની તક મળી. 1924 સુધીમાં બાટાની સમગ્ર વિશ્વમાં 112 શાખાઓ હતી. આખરે કંપનીએ 1930 ના દાયકામાં ભારતીય બજારમાં પ્રવેશ કર્યો અને કોલકાતામાં તેનું પ્રથમ પ્રોડક્શન યુનિટ ખોલ્યું.

બાટનગરની સ્થાપના
ફોર્બ્સના એક લેખ મુજબ 1930 ના દાયકામાં ભારતમાં જૂતાની કોઈ કંપની નહોતી અને તેના પર જાપાની કંપનીઓનું વર્ચસ્વ હતું. પરંતુ 1932 માં જ્યારે બાટાએ કોલકાતાને અડીને આવેલા નાના ગામમાં પોતાનું એકમ શરૂ કર્યું ત્યારે વસ્તુઓ બદલાવાની શરૂઆત થઈ. બે વર્ષમાં બાટા જૂતાની માંગ એટલી વધી ગઈ કે પ્રોડક્શન સાઇટને બમણી કરવી પડી. અને તે એક ટાઉનશીપ બની ગયું,જેને લોકો બટનગર તરીકે ઓળખતા. આમ 1939 સુધીમાં કંપનીએ દર અઠવાડિયે 3500 જોડીના જૂતા વેચી દીધા હતા અને લગભગ 4000 કર્મચારી હતા.

બાટા ઈન્ડિયાના બ્રાંડ સ્ટ્રેટીજિસ્ટ હરીશ બિજુરે ધ પ્રિન્ટના ઇન્ટરવ્યૂમાં કહ્યું કે, “કંપની ફૂટવેર બનાવે છે જે પગ અને આબોહવાને યોગ્ય છે. આ તેની લોકપ્રિયતાનું કારણ છે. બાટા આઇકોનિક પહેલી કંપની હતી જેણે ટેનિસ શૂઝ ડિઝાઇન અને બનાવટ કરી હતી. સફેદ કેનવાસથી બનેલા આ જૂતાની ડિઝાઇન એકદમ સરળ હતી. અર્બન આઈ સાથેની મુલાકાતમાં ચાર્લ્સ પિગનાલ જે હાલમાં કંપનીના વડા છે, કહે છે કે જૂતાની ડિઝાઇન યુરોપમાં પણ બનાવવામાં આવી હતી, અને ગ્રાહકો તેના ભારતીય મૂળથી અજાણ હતા.

ભારતીયો માટે હોમ બ્રાન્ડ બનવું
જે લોકો 70, 80 અથવા 90 ના દાયકામાં ભારતમાં ઉછરેલા છે તેઓએ આ પગરખાં કોઈક વાર કે બીજા સ્થાને પહેર્યા હશે. કારણ કે તે જમાનામાં ટેનિસ શૂઝનો ઉપયોગ શાળાએ જવા માટે પણ થતો હતો. 1980 ના દાયકામાં બાટા ખાદીમ અને પેરાગોન તરફથી સખત સ્પર્ધાનો સામનો કરી રહ્યા હતા. આવી સ્થિતિમાં કંપનીએ જાહેરાતનો આશરો લીધો પોતાને બજારમાં આગળ રાખ્યો. આ અંતર્ગત કંપનીએ તેની શક્તિ અને શક્તિઓને પ્રકાશિત કરવા ઉપરાંત એક આકર્ષક ટેગલાઇન પણ રજૂ કરી હતી. આમ તેની પ્રથમ ટેગલાઇન હતી – “ટેટનસથી સાવચેત રહો, એક નાની ઇજા પણ જોખમી સાબિત થઈ શકે છે – તેથી પગરખાં પહેરો.”

આ અંતર્ગત તેઓએ ભારતીય ઉપખંડમાં ફૂટવેરના વલણને પ્રોત્સાહન આપવાનું લક્ષ્ય રાખ્યું હતું જે પહેલાં તેના ટેવાયેલા ન હતા. આ એપિસોડમાં તેમની પાસે બીજી એક લોકપ્રિય ટેગલાઇન હતી – “ફર્સ્ટ ટુ બાટા, પછી સ્કૂલ”. હરીશ બિજુરના કહેવા પ્રમાણે ભારતમાં તેની લોકપ્રિયતાનું બીજું કારણ એ છે કે તેના નામમાં ફક્ત ચાર અક્ષરો અને બે અક્ષરો છે. તેમનું કહેવું છે કે બાતાના અલ્પ નામથી કંપનીને તેની આંતરરાષ્ટ્રીય છબી બનાવવામાં મદદ મળી. બાટાનું મુખ્ય મથક સ્વિટ્ઝરલેન્ડમાં આવેલું છે અને આજે તે ભારતમાં અગ્રણી બ્રાન્ડ છે, જે વિશ્વના બીજા ક્રમના સૌથી મોટા ઉત્પાદક અને ગ્રાહક ઉત્પાદક છે. 126 વર્ષ જૂની આ કંપનીના ભારતમાં 1300 થી વધુ સ્ટોર્સ છે.